تب کنگو

کريمه-کنگو، تب خونريزي دهنده ويروسي ، مشترک بين انسان و دام است که اولين بار به صورت حاد در سال 1945ميلادي در جزيره کريمه واقع در اتحاد جماهير شوروي 200نفر را مبتلا کرد. اين بيماري بعدها در سال 1956ميلادي با همين علائم در کنگو، واقع در قاره افريقا شناسايي شد؛ بنابراين نام آن، ترکيبي از اين دو محل مي باشد. امروزه در ايران و بيشتر کشورهاي همسايه گزارش هايي از شيوع بيماري وجود دارد. در ايران اولين بار در سال 1357عامل بيماري از دام هاي بيمار جدا شد. عامل بيماري يکي از ويروس هاي منتقل شونده توسط بندپايان است. علائم بيماري اغلب از چشم دامدار پنهان مي ماند و در صورت تشخيص نيز درمان آن صرفه اقتصادي ندارد؛ بنابراين راه هاي پيشگيري از انتقال بيماري به انسان اهميت فوق العاده اي دارد.

راه هاي انتقال بيماري به انسان
 

گزش کنه يکي از راه هاي مهم انتقال بيماري است. کنه ها از طريق گزش، حيوانات مختلف از جمله گاو، گوسفند، بز و پرندگان(به خصوص شترمرغ)و جوندگان(مثل خرگوش و جوجه تيغي)را مبتلا مي سازند. غير از کنه، اغلب حشرات نيز با تغذيه از خون دام هاي مبتلا مي توانند بيماري را به ساير حيوانات و انسان منتقل کنند. پرندگاني که حاوي انگل هاي خارجي از جمله کنه هستند، در فصول کوچ يا هنگام پرواز به نقاط مختلف آلودگي را پراکنده مي کنند. انسان از طريق گزش کنه آلوده، تماس مستقيم با لاشه گوشت، خون، ترشحات و بافت هاي آلوده دام، تماس با ترشحات و خون افراد بيمار و از طريق له کردن کنه آلوده با دست يا روي بدن به بيماري مبتلا مي شود.

افراد در معرض خطر
 

تب کنگو در اصل يک بيماري شغلي است، ولي در اثر عدم رعايت بهداشت و ايمني، ساير افراد نيز مي توانند به بيماري مبتلا شوند. دامداران، چوبداران، قصابان و کارکنان کشتارگاه ها، دامپزشکان، پزشکان، پرستاران و کارکنان بيمارستان ها از جمله افراد در معرض خطر ابتلا به بيماري هستند؛ اما نکته مهم اين است که خانم هاي خانه دار و افرادي که به قطعه قطعه کردن گوشت تازه و خردکردن جگر اقدام مي کنند نيز در صورت عدم رعايت نکات ايمني به بيماري مبتلا مي شوند.

علائم بيماري
 

بيماري با تب ناگهاني، بدن درد، کوفتگي، ضعف، سردرد، درد شديد عضلات، بي اشتهايي، درد پشت حدقه چشم، ترس از نور، تهوع و استفراغ، گلودرد، دل درد، تغييرات خلقي به صورت بي قراري و افسردگي ظاهر مي شود. علائم خونريزي معمولاً از روز سوم تا پنجم شروع مي شود .و در مخاط، به صورت لکه هاي خونريزي در قسمت بالاي بدن، خط زير بغل، محل تزريق و تحت فشار به وجود مي آيد. همچنين خونريزي از اعضاي مختلف بدن مثل بيني، لثه، مجاري ادرار، روده و رحم وجود دارد. بيماران بدحال از روز پنجم به بعد دچار نارسايي کبدي و کليوي مي شوند و ممکن است در اثر تداوم اسهال، خونريزي مغزي، ادم ريوي و نارسايي آن جان خود را از دست بدهند. بيماراني که در برابر بيماري مقاومت مي کنند از روز دهم به بعد با محو شدن لکه هاي خونريزي بهبود مي يابند؛ ولي دوره نقاهت و عوارض بيماري ممکن است مدت ها طول بکشد.

راه هاي پيشگيري از ابتلا به بيماري
 

افرادي که با دام در تماس هستند، مي توانند با پوشيدن دستکش و ساير لباس هاي محافظت کننده خود را در برابر عامل بيماري ايمن کنند. اين افراد بايد هر روز لباس ها و وسايل خود را ضدعفوني کنند. براي ضدعفوني کردن وسايل مي توان از مواد ضدعفوني کننده رايج مثل الکل 70درجه، فرم آلدهيد و آب ژاول استفاده نمود. کارکنان بيمارستان ها بايد در تماس با بيماران نکات ايمني را رعايت کنند. خانم هاي خانه دار و افرادي که در آشپزخانه ها و رستوران ها کار مي کنند بايد گوشت مورد نياز خود را فقط از مراکز مجاز مورد تأييد سازمان دامپزشکي تهيه کننده و هنگام خردکردن گوشت با پوشيدن دستکش از تماس مستقيم با خون و گوشت تازه خودداري نمايند. ويروس عامل بيماري 12ساعت پس از ذبح حيوان(جمود نعشي)به دليل افزايش اسيدهاي موجود در گوشت از بين مي رود؛ به همين دليل در صورت خريد گوشت تازه بهتر است قبل از انجماد گوشت، آن را به مدت 12تا24ساعت در يخچال با دماي 8-4درجه نگهداري و سپس منجمد کنيد يا با خريد گوشت هاي بسته بندي که تاريخ توليد روي برچسب بسته بندي درج شده مطمئن شويد که گوشت دوره جمود نعشي خود را طي کرده است. ويروس در حرارت 56درجه سانتيگراد به مدت نيم ساعت از بين مي رود، بنابراين خوردن گوشت پخته يا فرآورده هاي گوشتي مثل سوسيس و کالباس خطري ندارد. شستن دست ها با صابون گرچه ويروس را از بين نمي برد، آن را تا حدود زيادي غير فعال مي کند؛ لذا توصيه مي شود پس از تماس با دام يا گوشت و خون دست هاي خود را با آب و صابون بشوييد . در صورتي که دام آلوده ذبح شود، ويروس عامل بيماري در شرايط معمولي 12تا24ساعت در لاشه و در خون، جگر و امعا و احشا در دماي 40درجه سانتيگراد حداقل تا 12روز زنده مي ماند؛ بنابراين رعايت نکات ايمني جهت جلوگيري از ابتلا به اين بيماري ازاهميت ويژه اي برخوردار است. با توجه به شيوع دوباره بيماري، رعايت نکات ايمني و توجه به توصيه هاي وزارت بهداشت اهميت بسياري دارد.
منبع:نشريه دنياي سلامت، شماره52
/ع